Eerst een thuis: sleutel voor de toekomst

Eerst een woning, dan je leven weer op de rit. Dat is het doel van het Living Lab Eerst een Thuis. Een samenwerking tussen zestien Utrechtse gemeenten (U16), woningcorporaties en zorgorganisaties zoals Kwintes. Met financiering vanuit het Rijk verzorgen ze in twee jaar tijd 200 woningen en begeleiding voor mensen die nu nog dakloos zijn.

Op dit moment hebben 30.000 mensen in Nederland geen dak boven hun hoofd. In de regio Utrecht maken veel van deze mensen gebruik van de maatschappelijke opvang in de stad Utrecht. Ze zijn klaar om uit te stromen, maar door de woningschaarste moeten ze lang wachten op een woning.

Levensecht lab

In 2020 werd daarom Living Lab Eerst een Thuis in het leven geroepen. Daarin experimenteren samenwerkende partijen in de praktijk met innovatieve oplossingen voor betere doorstroom vanuit de maatschappelijke opvang, volgens de uitgangspunten van Housing First. Maar liefst 200 woningen moeten die doorstroom bevorderen. Inmiddels hebben in de stad Utrecht de eerste tientallen mensen een definitief eigen huis gevonden, in de andere gemeenten worden de eerste mensen begin 2021 geplaatst.

Thuis ontwikkelen

‘Als je mensen een woning geeft, dan geef je ze zoveel meer dan alleen een sleutel’, vertelt Jaap Burggraaf. Hij was tot voor kort projectleider voor Kwintes en betrokken bij Living Lab Eerst een Thuis voor de gemeenten in het oosten en westen van de provincie Utrecht. ‘Door mensen een dak boven hun hoofd te bieden, vallen veel zorgen weg en kunnen ze zich weer op hun toekomst richten. Vanuit je eigen huis aan jezelf werken, geeft veel meer rust en focus dan wanneer je eerst op een huis moet wachten.’

Iedereen onder dak

De doelgroep van Living Lab Eerst een Thuis is heel breed. Jaap: ‘Van mensen die al jaren op straat leven tot zogenaamde bankslapers: mensen die wel bij hun netwerk terechtkunnen, maar geen eigen dak boven hun hoofd hebben. Denk ook aan jongeren die vastlopen of vaders die uit huis zijn na een echtscheiding en geen onderdak kunnen vinden. Iedereen komt in aanmerking voor Living Lab Eerst een Thuis. Gelukkig maar, want de groep daklozen groeit terwijl de plekken bij de maatschappelijke opvang beperkt zijn.’

Zelfstandig op weg

De begeleiding binnen Living Lab Eerst een Thuis komt voor rekening van de betrokken zorgpartijen, zoals Kwintes. ‘We leren mensen om hun eigen financiën te doen, een huishouden te runnen, werk of een dagbesteding te vinden en de buurt te leren kennen. Ook bieden we begeleiding bij psychische problemen. Eigenlijk helpen we bij alles wat nodig is om iemand zijn draai te laten vinden en van het huis een thuis te maken.’

Wonen in alle vormen

Dit soort nieuwe woonconcepten zijn een belangrijk onderdeel van het Living Lab Eerst een Thuis. ‘Vanwege de woningschaarste moeten we creatief zijn’, vertelt Jaap. ‘Zo onderzoeken we ook concepten met gemengd wonen: een woongroep waar mensen met en zonder behoefte aan begeleiding samenwonen. Het kan ook dat we panden die nu nog geen woonbestemming hebben omzetten naar woonruimte. En we werken aan friendship contracts, waardoor twee of meer mensen die geen relatie hebben samen een huis kunnen huren. Experimenteren met dit soort concepten is wat dit tot een Living Lab maakt.’

Goede afspraken

Uniek aan het project is de nauwe samenwerking tussen gemeenten, zorgpartijen en woningcorporaties. ‘Daar ligt ook een uitdaging’, stelt Ilse Muller van woningcorporatie GroenWest, die in de gemeenten De Ronde Venen, Woerden, Montfoort en Utrecht meedoet aan Living Lab Eerst een Thuis. ‘Wij zijn er voor alle doelgroepen die niet zelfstandig aan een woning kunnen komen, dus ook deze. Maar omdat veel mensen uit deze doelgroep begeleiding nodig hebben, moeten we goede afspraken maken met Kwintes en met gemeenten. Die kunnen bijvoorbeeld een belangrijke bijdrage leveren aan acceptatie van nieuwe bewoners én nieuwe woonconcepten in de buurt.’