Onderzoek toont aan: budgetcoaching helpt cliënten verder

Geldzorgen kunnen je leven flink ontwrichten. Daarom helpen budgetcoaches van Kwintes cliënten weer grip te krijgen op hun geldzaken. We zijn een van de weinige zorgorganisaties die eigen budgetcoaches hebben. Onderzoeker Wendy Albers bracht in kaart wat dat oplevert en waarom het belangrijk is dat Kwintes ermee doorgaat.

Foto: Wendy Albers

Boodschappen niet kunnen betalen, oplopende schulden en stapels ongeopende rekeningen: financiële problemen geven cliënten veel stress. ‘De persoonlijk begeleider helpt een cliënt wel met geldzaken, maar soms zijn de problemen te complex. Dan is gespecialiseerde begeleiding van een coach nodig’, vertelt senior onderzoeker Wendy Albers. ‘De budgetcoaches kennen de cliënten goed. Ze zijn zelf vaak persoonlijk begeleider geweest en kunnen dus gericht afstemmen op wat een cliënt nodig heeft.’ 

Werkt het écht?

Een budgetcoach maakt samen met de cliënt een plan om orde op zaken te krijgen. In het plan staan afspraken over inkomsten en uitgaven. Als het nodig is, neemt Kwintes het financiële beheer van de cliënt tijdelijk over en ontvangt die leefgeld of een leefgeldpas. Het doel is dat iemand stapsgewijs binnen twee jaar weer zelfstandig de geldzaken kan regelen.

Dat deze aanpak werkt, wist Wendy al via verhalen van cliënten en begeleiders. Maar een nauwkeurig onderzoek ontbrak nog. ‘We wilden meer weten over de impact van financiële problemen op het dagelijks leven en de ervaringen van cliënten en begeleiders met budgetbegeleiding.’ En dus startte Wendy met haar collega’s een onderzoek. Ze verzamelde cijfers, zette een vragenlijst uit onder 74 budgetcoaches en persoonlijk begeleiders, hield 28 één-op-één interviews met cliënten en organiseerde vier focusgroepen met professionals (woonbegeleiders, persoonlijk begeleiders, budgetcoaches en projectleiders).  

Vicieuze cirkel

De cijfers liegen niet. Ruim 55 procent van de cliënten heeft moeite om de financiën op orde te houden, 30 procent loopt risico op schulden en 25 procent heeft daadwerkelijk schulden. ‘Dat is aanzienlijk. We zien bovendien dat psychische kwetsbaarheid en geldproblemen elkaar versterken. Psychische klachten kunnen leiden tot geldzorgen, bijvoorbeeld omdat iemand niet meer kan werken of hoge zorgkosten heeft. En andersom: geldzorgen kunnen psychische klachten als angst en somberheid veroorzaken, of erger maken. Cliënten ervaren dan minder ruimte om te werken aan herstel of andere doelen.’

Cliënten beschreven ook hoe geldproblemen hun dagelijks leven beïnvloeden.

Het is ingrijpend op allerlei vlakken. Met weinig geld kun je minder ondernemen, cliënten schamen zich of raken in een isolement. Ze nodigen bijvoorbeeld geen mensen meer uit, omdat ze geen drankje kunnen betalen. Eén cliënt zei: “Het legt mijn leven helemaal stil.” Dat raakte me.

Financieel vaardig

Budgetcoaching doorbreekt die vicieuze cirkel en geeft cliënten de regie terug door hen financiële vaardigheden aan te leren. Het blijkt dat veel cliënten die vaardigheden missen. En alle inspanningen hebben effect. ‘Bijna iedereen die we spraken is positief over budgetcoaching. Cliënten krijgen meer overzicht in inkomsten en uitgaven, waardoor ze ruimte ervaren om aan hun doelen te werken.’ Bovendien werkt budgetcoaching preventief: ‘Begeleiders en coaches vertelden dat cliënten minder snel terugvielen. Het voorkomt dus veel problemen.’

Ruimte voor verbetering

Het onderzoek bracht ook aandachtspunten aan het licht. ‘Zo is de rolverdeling tussen de persoonlijk begeleider en budgetcoach niet altijd duidelijk. Wanneer schakel je een coach in? Dat verschilt per team en regio.’ Daarnaast is de financiële kennis van persoonlijk begeleiders niet in alle regio’s gelijk. ‘Het is goed als iedereen dezelfde basiskennis heeft, daar kunnen we medewerkers beter in trainen.’ Ook de samenwerking met gemeenten kan beter. ‘Elke gemeente werkt anders, dat geeft onduidelijkheid. Sommige wijzen bijvoorbeeld sneller een bewindvoerder toe aan een cliënt. Dat vraagt om goede afstemming.’

Expertise delen

Kwintes deelt de resultaten met gemeenten, samenwerkingspartners en branchevereniging Valente. ‘We zijn een van de weinige zorgorganisaties die budgetcoaches in dienst hebben. Dit onderzoek laat echt zien hoeveel het oplevert. Onze kennis en ervaring delen we binnen de ggz, met Valente en op internationale congressen, daar is veel behoefte aan. Zo leverden we input voor een e-learning budgetcoaching die Valente ontwikkelt en schrijven we mee aan een landelijke subsidieaanvraag om financiële begeleiding beter te integreren in de zorg. Hoe meer zorgverleners en cliënten we met onze kennis kunnen ondersteunen, hoe beter.’

Benieuwd naar Wendy’s onderzoek? Hier vind je het eerste onderzoeksartikel.