Zo ondersteunt de Vrouwenopvang in Amersfoort slachtoffers van huiselijk geweld

Bij de vrouwenopvang in Amersfoort verblijven slachtoffers van huiselijk geweld, eergerelateerd geweld, loverboys of mensenhandel. Hun thuissituatie is zo onveilig dat zij een schuiladres nodig hebben. De maatschappelijk werkers en jeugdhulpverleners van de vrouwenopvang ondersteunen slachtoffers van huiselijk geweld bij hun herstel, onder andere met trainingen Toontje en Sterker in relaties. Zo kunnen ze hun ervaringen verwerken en patronen doorbreken.

Foto: ‘Toontje’

Rhodé Frens is jeugdhulpverlener bij de vrouwenopvang in Amersfoort. Zij begeleidt kinderen en hun ouders die te maken hebben gehad met onveilige thuissituaties. ‘De impact van huiselijk geweld is groot. Veel kinderen hebben te maken gehad met spanning – soms langdurig, wat kan leiden tot traumagerelateerde klachten en of hechtingsproblematiek. Ook de stap naar de opvanglocatie brengt spanning met zich mee. Ze vragen zich af: wanneer mag ik naar huis, zie ik mijn vriendjes weer en kan ik naar school?’

Emoties verwoorden

Met de methodiek Toontje leren kinderen hun ervaringen en emoties onder woorden te brengen. Schildpad Toontje is een handpop, hij woont ook bij de vrouwenopvang. Acht bijeenkomsten trekt het dier met de kinderen en de moeders in de vrouwenopvang op. ‘De bijeenkomst van de kindergroep van 4 tot 12 jaar beginnen we met emotiekaarten’, vertelt Rhodé. ‘Ook Toontje deelt zijn emoties. Hij zegt bijvoorbeeld: “Ik ben zo verdrietig, omdat ik mijn oma mis!” De kinderen denken met hem mee en geven hem tips.’ Het effect van de methodiek is groot, ziet ze. ‘Ik vroeg een kind naar belangrijke personen en hij noemde Toontje als eerste: “Ik kan hem alles vertellen. Hij heeft hetzelfde meegemaakt.”’

Geen schuld

Toontje doet ook mee aan de moeder-kindgroep, voor moeders met kinderen van 0 tot 4 jaar. Rhodé: ‘Voor moeders is het waardevol om samen te zijn en om ervaringen uit te wisselen over hoe zij omgaan met hun kinderen. Ze herkennen zich in elkaars verhalen en beseffen dat ze niet alleen staan. Dat helpt hen ook om de schuldgevoelens over wat is gebeurd los te laten. We gebruiken Toontje in rollenspellen, bijvoorbeeld om op een speelse manier fysiek contact tussen moeder en kind te stimuleren. Dat is belangrijk voor de hechting. In de moeder-kindgroep verloopt de interactie tussen Toontje en de jongere kinderen vooral non-verbaal. Zo troosten de kinderen Toontje door hem te aaien, in plaats van door hem tips te geven.’

Interactie en hechting

De Toontje-methodiek werkt met vier vaste thema’s: de kracht van fijne dingen doen, veilig boos zijn, loyaliteit en herinneringen. Soms doen de kindergroep en moedergroep gelijktijdig een opdracht rond hetzelfde thema. ‘Bij de kracht van fijne dingen doen vragen we de kinderen een verrassing voor hun moeder te bedenken, zoals iets maken, iets liefs zeggen of iets voor haar doen. De opdracht voor de moeder is om te ontdekken wat het kind heeft bedacht en een compliment te geven. Het is heel mooi om die opwinding van de kinderen en de blije reactie van de moeders te zien.’

Patronen doorbreken

Voor veel vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld is het ontzettend moeilijk om uit de negatieve spiraal van hun relatie te komen. Bij de Kwintes-training Sterker in relaties leren ze oude gedragspatronen te herkennen en te doorbreken. De training is toegankelijk voor zowel vrouwen in de opvang als voor cliënten die ambulante hulp ontvangen. Begeleiders Sonja Sainiola en Hatice Ozlu maken de vrouwen tijdens negen bijeenkomsten bewust van hun eigen situatie. Dat doen ze met psycho-educatie en oefeningen over de verschillende mechanismen en patronen die voorkomen in ongezonde relaties.

Ontdekkingsreis naar jezelf

Deelneemsters gaan tijdens de training stap voor stap begrijpen waarom hun relaties gaan zoals ze gaan. ‘Dat zorgt voor veel herkenning, maar ook voor verdriet’, zegt Hatice. Om patronen te kunnen doorbreken, leren de vrouwen eerst wat hun eigen wensen en behoeftes zijn. Sonja: ‘Vaak lieten ze hun partner over al hun grenzen gaan, in de hoop dat die meer van ze gaat houden. Dat is vaak niet het geval, waardoor de vrouwen zichzelf de schuld geven van de ruzies. Om dit negatieve patroon te doorbreken, verleggen we in opdrachten de focus naar henzelf: hoe voel jij je? Wat wil jíj? De training is echt een ontdekkingsreis naar jezelf.’

Leed voorkomen

Na afloop van de training ervaren de deelnemers meer kracht, zelfvertrouwen en steun. Zo ook Robin. ‘Toen mijn derde relatie met veel geweld eindigde, zag ik in dat er bij mezelf ook iets moest veranderen. Ik ben de training van Kwintes gaan volgen en leerde mezelf op nummer één te zetten. Door zelf keuzes te maken en die uit te spreken, vind ik nu meer geluk in mezelf.’

Soms besluiten vrouwen om in een individueel vervolgtraject verder aan zichzelf te werken. Zij kunnen via het wijkteam een beschikking aanvragen om dit traject te betalen. ‘Huiselijk geweld zorgt namelijk voor veel mentale en fysieke gezondheidsklachten, zoals depressies en burn-outs’, aldus Sonja. ‘Helaas worden dit soort negatieve patronen vaak van generatie op generatie doorgegeven. Als één sterke vrouw dat weet te doorbreken, stopt het leed.